ဂါလာဆာထီးႏွင့္ ေမာပ်ဳိျဖဴ

တရုုတ္ျပည္ ယူနန္ျပည္နယ္တြင္ ေနထုုိင္ၾကေသာ သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔သည္ ဂါလာဆာ ( Galasha in Dai Languge) ဟုုေခၚသည့္ စကၠဴႏွင့္လုုပ္ေသာ ထီးတမ်ဳိးကုုိ ျပဳလုုပ္သုုံးစြဲၾကသည္။ ထုုိ ဂါလာဆာ ေခၚ စကၠဴလုုပ္ ထီးေပၚတြင္ နန္းဆီကုုိ သုုတ္လိမ္းေလ့ရွိၿပီး ထီးေစာင္းျခင္းျဖင့္  မေကာင္းဆုုိး၀ါးမ်ားကုုိ ကာကြယ္ႏုုိင္တဲ့အျပင္ က်မၼာခ်မ္းသားၿပီး လာတ္လာဘတ္ ရြင္သည္ဟုုလည္းယုုံၾကည္ၾကသည္။

ယူနန္သွ်မ္းတုုိ႔သည္ မိမိေဆြမ်ဳိးသားျခင္းမ်ား ေသဆုုံးပါက  ဂါလာဆာ ထီးပါ ထဲ့ျမဳပ္ေလ့ရွိၿပီး နိဗၺာန္တုုိ႔   ေကာင္းမြန္စြာသြားႏုုိင္သည္ဟုု ယုုံၾကည္ၾကေလသည္။ ယခင္က ဆီစိမ္စကၠဴျဖင့္သာ ျပဳလုုပ္ခဲ့    ေသာလည္း ယခုုေနာက္ပုုိင္းတြင္ ခ်ည္သား၊ ပုုိးသား၊ ဖဲသားတုုိ႔ျဖင့္ သစ္လြင္ဆန္းျပားႏွစ္သက္ လုုိဖြယ္ရာ ေဆးေရာင္စုုံ ပန္းအလွမ်ားခ်ယက္ကာ   ထီးအက ပေဒသာမ်ားပင္   ေခတ္စားေလသည္။ ယေန႔ခ်ိန္ထိ ေမာပ်ဳိျဖဴမ်ားသည္ ရုုိးရာမပ်က္ ထီးေဆာင္လွ်က္ ပင္ျဖစ္သည္။

လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း  ၃၅၀၀  ေက်ာ္က လူဘန္ (Luban’s)  ဟူေသာအမ်ဳီးသမီးတဦးသည္ ကေလးမ်ား ပိန္းရြက္ျဖင့္ ေစာ့ကစားေနသည္ကုုိ ျမင္ေတြ႕၍ အတုုယူကာ ပိတ္စျဖင့္ ထီးကုုိစတင္ျပဳလုုပ္ခဲ့သည္။ ထုုိစဥ္အကခါက စကၠဴမရွိေပၚေသးပါ စတင္ျပဳလုုပ္စဥ္က ေန႔စဥ္သုုံးျဖစ္အသုုံျပဳရာမွ  ပြဲလမ္းသုုံး လူရာ၀င္ ပုုံစံအျဖစ္သုုံးခဲ့ၾကသည္။

ေ၀မင္းလက္ထက္  Wei Dynasty အေရာက္မွာေတာ့ ထီးမ်ားကုုိ အစုုိးရအရာရွိမ်ားသာ သုုံးခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ အသုုဘအခမ္းအနားမ်ား၊ လီယုုိထီး   ( Luo Umbrella)  ကုုိေတာ့ နတ္တင္ျခင္း အခမ္းအနားမွာ အသုုံးျပဳၾကသည္။

တုုိခ်န္းဂ်င္ စာအုုပ္တြင္ (Tso Chun, Jin Book) ထီးႏွင့္ ရာထူးအဆင့္မ်ား ခြဲျခားထားသည္ကုုိေတြရသည္။  Han Dynasty လက္ထက္တြင္ တတိယတန္းစား အဆင့္ရွိသူကုုိ အစိမ္းေရာင္ျပဳ၍ ွSong Dynasty   ေခတ္တြင္  တတိယတန္းစား အဆင့္ရွိသူတုုိ႔ကုုိ  အ၀ါေရာင္ႏွင့္ အနီေရာင္ထီးကုုိ သာအသုုံးျပဳခြင့္ရွိသည္။

ေရွးအခါက ဘုုရင္မင္းျမတ္မ်ားႏွင့္ မင္းမႈထမ္း အရာရွိမ်ား ထီးသုုံးေစာင္ျခင္းသည္ ျပည္သူကုုိကြယ္ျခင္း အျဖစ္၎၊ ဂုုဏ္ျဒပ္အျဖစ္၎ ေဖၚျပေလ့ရွိသည္။ ေနာက္ပုုိင္းတြင္ လူခ်မ္းသာမ်ားက  ကပြဲမ်ား မဂၤလာေဆာင္မ်ားအထိ အသုုံးျပဳလာၾကသည္။

Tang Dynast  လက္ထက္တြင္ ဂ်ပန္ႏုုိင္ငံထိ ပ်ံ႕ႏွ႔ံသြားခဲ့ၿပီး ေနာက္ပုုိင္းတြင္ အျခားႏုုိင္ငံမ်ားအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႔ သြားခဲ့သည္။ ၁၉ ရာစုုတြင္ ၿဗိတိသွ်ကုုန္သည္မ်ားက ၀ယ္ယူၿပီး UK သုုိ႔ေရာက္ရွိလာရာ ၿဗိတိသွ်တုုိ႔အတြက္ မသုုံးမျဖစ္ သုုံးခဲ့ၾကေလသည္။


ခ်င္းမိုင္သူေတြပါ ခ်င္းမိုင္ခ႐ိုင္မွာရွိတဲ့ ဆန္ ခမ္ပန္း ဒိစႀတိတ္မွာ   ျပဳလုပ္တဲ့ Bo Sang Umbrella Festival (ပုသိမ္ထီးပြဲေတာ္) မွာ ျမင္ေတြ႔ရတာပါ။ တကယ္ေတာ့ ထိုင္းအသံထြက္ Bo Sang ဆိုတာ ျမန္မာလို “ပုသိမ္” ကို ဆိုလိုတာပါပဲ။

လြန္ခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္ တခုေက်ာ္ေလာက္တုန္းက ဖရာ အင္သာဆိုတဲ့ ထိုင္းဘုန္းႀကီးတပါးဟာ ခ်င္းမိုင္ၿမိဳ႕ကေန ျမန္မာျပည္ကို ဘုရားဖူး ထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ထိုင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္တေလွ်ာက္ ခရီးသြား   ေနရင္းနဲ႔ ျမန္မာရြာသားတဦးက ေရဒဏ္ခံ၊ ေနဒဏ္ခံတဲ့ ထီးတလက္ လႉလိုက္ပါတယ္။ အဲဒါက ျမန္မာလုပ္ ပုသိမ္ထီးပါ။

အဲဒီမွာ ဆရာေတာ္ အင္သာက ဒီထီး ျပဳလုပ္ပံု အဆင့္ဆင့္ကို စိတ္ဝင္တစားေလ့လာၿပီး ထိုင္းေတြကို မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အခု ဆန္ ခမ္ပန္း နဲ႔ ဒြိဳင္ စကပ္ ဒိစႀတိတ္ေတြမွာ ထိုင္းေဒသခံရာေပါင္းမ်ားစြာဟာ ဒီပုသိမ္ လက္လုပ္ထီးမ်ား   ျပဳလုပ္ၿပီး အသက္ေမြးေနၾကဆဲျဖစ္ပါတယ္။
 
ပုသိမ္ထီးပြဲေတာ္ကို ႏွစ္စဥ္က်င္းပေလ့ရွိၿပီး ဒီႏွစ္မွာ ဇန္နဝါရီ ၂၁ ကေန ၂၃ ရက္ေန႔အထိ မနက္ကေန ညသန္းေခါင္တိုင္ က်င္းပပါတယ္။

ခက္ထန္
Ref: Bangkok Post


ျမန္မာျပည္မွ ပုုသိမ္ထီး

ျမန္မာႏုုိင္ငံတြင္းကုုိေတာ့ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေက်ာ္အမွ ပုုသိမ္ၿမိဳ႕ကုုိ ေရာက္ရွိလာၿပီး ပုုသိမ္ၿမိဳ႕မွ ထုပ္လုပ္ခဲ့တာ ယေန႔ တိုင္ပါ။ အိမ္တြင္းလက္မႈလုပ္ငန္း အေနႏွင့္သာျပဳလုပ္ လာခဲ့တာပါ။ ယခင္က စကၠဴျဖင့္သာ   ျပဳလုပ္ခဲ့   ေသာ္လည္း ယခုမူကား ခ်ည္သား၊ ပိုးသား၊ ဖဲသားတို႔ျဖင့္ သစ္လြင္ဆန္းျပား   ႏွစ္လိုဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ ထုတ္လုပ္လာၾကသည္။

မိန္းမလွ ေလးမ်ားၾကား ေရပန္း စားေနေသာ သစ္လြင္လွပေခတ္ဆန္ေသာ ပုသိမ္ထီးမ်ားကို တတိုင္း   ျပည္လံုးတြင္ ေရာင္းခ် လ်က္ ႐ွိေနပါသည္။ အမွတ္တရလက္ေဆာင္ ျဖစ္လည္းေကာင္း၊ အိမ္တြင္းအလွ ဆင္ရန္ အတြက္လည္းေကာင္း ႏိုင္ငံျခား သားမ်ားကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္မႈ အားေကာင္းလ်က္႐ွိေနပါသည္။

ပုသိမ္ထီးကို တဆင့္ခ်င္းျပဳလုပ္ယူရပါသည္။ ထီးတစ္ေခ်ာင္းျဖစ္လာရန္ လက္ျဖင့္သာ ျပဳလုပ္ၾကရပါသည္။
ထီးပံုအၾကမ္းျပဳလုပ္ပံု ပုသိမ္ထီး၏ အဓိကကိုယ္ထည္ကို မအူေ႐ႊဝါေခၚ သစ္တမ်ိဳးႏွင့္ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ ထီး႐ိုးႏွင့္ ထီးခ႐ိုင္တို႔ကို ပုသိမ္ၿမိဳ႕ အနီးပတ္ဝန္းက်င္ထြက္ သရကူေခၚ ဝါးတမိ်ဳးႏွင့္ျပဳလုပ္ပါသည္။ ထီး႐ိုးႏွင့္ ထီးခ႐ိုင္ႏွင့္ ထီးလက္တံဝါးစိတ္မ်ားကို တြဲ ဆက္မိေအာင္ စနစ္တက် တပ္ဆင္ရသည္။ ထိုအခါထီးပံု အၾကမ္းထည္ ရလာသည္။

ထီးအ႐ြက္တပ္ဆင္ျခင္း
ရ႐ွိလာေသာ ထီးပံုအၾကမ္း ထည္ေပၚတြင္ ထီး႐ြက္အုပ္၍ ထီးခ႐ိုင္ မ်ားႏွင့္ တင္းတင္းဆြဲ ကပ္ရသည္။ ပံုစံက်ေအာင္ ညွပ္ထားေသာ ခ်ည္ထည္ ပိတ္စကိုအသံုးျပဳၾကသည္။
ထီးအ႐ြက္ကိုအေရာင္တင္ျခင္း ထီး႐ြက္ကို တယ္သီးကို က်ိဳ၍ရေသာ တယ္ရည္ျဖင့္ အထပ္ထပ္ သုတ္လိမ္းေပးရသည္။ ထို႔ေနာက္ အေျခာက္ခံၿပီး ဆီတမ်ိဳးျဖင့္ သုတ္လိမ္း ေပးရသည္။ အေရာင္မ်ိဳးစံုကို အသံုးျပဳၾကေသာ္လည္း အနီေရာင္ကို ပို၍အသံုးျပဳၾကသည္။

ဇာထိုး ပန္းထိုး အလွဆင္ျခင္း
ထီးခရိုင္၊ ထီး႐ိုး၊ ထီးလက္တံမ်ားကို ေဆးေရာင္စံံု ခ်ည္မ်ားျဖင့္ ပန္းပြင့္ ပန္းႏြယ္မ်ား ထိုးရက္ၾကသည္။ ယခင္က သိုးေမႊးခ်ည္ကိုသံုးၾကေသာ္လည္း ယခုအခါ တိုင္းရင္းျဖစ္ခ်ည္ကို အေရာင္မ်ိဳးစံုဆိုး၍ ထိုးရက္ ၾကသည္။ ဇာထိုးျပီးေသာ ထီးကၾကည့္၍ လွပလာပါသည္။ခ်ိပ္ေဆးဆိုးျခင္းႏွင့္ အေရာင္တင္ျခင္း ထို႔ေနာက္ ခ်ိပ္ေဆးဆိုး အေရာင္တင္ၿပီး ေနေရာင္တြင္အေျခာက္ခံရသည္။ အေရာင္ေတာက္ပလာေအာင္ အထပ္ထပ္ ျပဳလုပ္ရသည္။

ပန္းအလွေဆးျခယ္ျခင္း
ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ထီးအ႐ြက္ကို ပန္းပြင့္ ပန္းႏြယ္မ်ား ဆန္းသစ္လွပေသာ ဒီဇိုင္းျဖစ္လာေအာင္ ေဆးျခယ္ ၾကရသည္။ ပုုသိမ္ထီးသည္ ေဆာင္းရာ၌ ေပါ႔ေပါ့ပါးပါးရွိသည္။ ၾကည့္၍လည္း လွေပသည္။ က်က္သေရ လည္း ရွိသည္။

သို႔ရာတြင္ ပုသိမ္ထီးကို ေႏြႏွင့္ေဆာင္း ရာသီ၌သာ ေဆာင္းႏိုင္၍ မိုးရာသီ၌ မေဆာင္းႏိုင္ေခ်။ သို႔ေသာ္   ျမန္မာ့လက္မႈ လုပ္ငန္းတစ္ရပ္   ျဖစ္ေသာ ပုသိမ္ထီး လုပ္ငန္းသည္ မေပ်ာက္ကြယ္သင့္ေပ။ ယခုအခါ ပုသိမ္ထီးကို ပုသိမ္ၿမိဳ႕၏ အဓိက ရလက္ေဆာင္အျဖစ္ေပးၾကသည္။ ပုသိမ္ၿမိဳ႕၏လွပေသာ   ေရေျမ သဘာ၀   ႏွင့္ ပုသိမ္ထီးသည္ ပနာရ လွ်က္ရွိေနေပသည္။

 ျမန္မာႏုုိင္င၏ ပထမဦးဆုုံးေသာ သမတႀကီး တုိးမဟာ သေရစည္သူ ေစာ္ဘြားႀကီး စ၀္ေရႊသိုက္္ႏွင့္ မဟာေဒ၀ီစ၀္ နန္းဟိန္းခမ္း

တန္မင္း  Tang Dynast  လက္ထက္ မတုုိင္မွီ ယူနန္နယ္ သွ်မ္းမ်ား သည္။  ဂါလာဆာ ( Galasha) အမည္ျဖင့္ ယခုုေခတ္ ျမန္မာ့အေခၚ ပုုသိမ္ထီးကုုိ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ အသုုံးျပဳကာ အလူ၊ မဂၤလာ၊ ေမြးေန႔ပြဲ မ်ားတြင္ အေရာင္သတ္မွတ္၍ လက္ေဆာင္အျဖစ္၎ အလွဆင္၍ေသာ္ လည္းေကာင္း အသုုံးျပဳေနၿပီေၾကာင္းသိရသည္။ ဂါလာဆာ ( Galasha) ထီးသည္ ေရွးတုုန္းက ဆီစိမ္စကၠဴျဖင့္ ျပဳလုုပ္ေသာေၾကာင့္ ဥတုုသုုံးပါခံရည္ရွိသည္။ ေနာက္ပုုိင္း ခ်ည္၊ ဖဲသား၊ ပိုုးသား မ်ားျဖင့္ျပဳလုုပ္ေသာ ထီးမ်ားသည္ အမိုုးအခါ အသုုံးျပဳႏုုိင္ျခင္း မရွိသည္ကုုိသိရသည္။


ပုသိမ္ထီးျပဳလုပ္ပံု မ်ားကိုေလ့လာလိုပါက အမွတ္(၃) ရပ္ကြက္ ၊ ေတာရေက်ာင္းလမ္း ၊ ပုသိမ္ၿမိဳ႕တြင္   ေလ့လာႏိုင္ ပါသည္။ http://patheincity.com

ထုုတ္ႏုုတ္ - Oilpaper Umbrella and Customs-Funeral of Dai Minority
                - patheincity