ဒီေန ႔ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုုစႏွစ္တုုိ႔ တက္လွမ္းလုုိက်တဲ့ တုုိင္းရင္းသားညီအကုုိ ေမာင္နမမ််ားခင္ဗ်ာ မိမိေဒသမိမိလူမ်ဳိးအတြက္ မည္သူမဆုုိ ဖြံ႔ၿဖိဳးတုုိးတက္လုုိသည့္ ဆႏၵရွိေနၾကသည္မွာ မလြဲမေတြပါ။ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုုစႏွစ္အရ မိမိေဒသတုုိ႔ အျခားလူမ်ဳိးမ်ား လြမ္းမုုိးအုုပ္ခ်ဳပ္လုုိသည္ကုုိလည္း မည္သူမဆုုိ လက္ခံမည္မဟုုတ္ဟုု ထင္ပါသည္။ ထုုိ႔နည္းတူစြာ မိမိသည္လည္း အျခားသူမ်ားေဒသတုုိ႔ အုုပ္ခ်ဳပ္လြမ္းမုုိးလုုိစိတ္ခဲ့လွ်င္လည္း ဖက္ဒရယ္ကုုိ ဆန္႔က်င္ေနသည္ျဖစ္ေၾကာင္းကုုိ သတိမႈသင့္ပါသည္။
ဒီေန႔ နည္းပညာနဲ႕ မီဒီယာေခတ္ႀကီးမွာ ကမၻာႀကီးဟာေသးငယ္သြားလုုိ႔ ဒီမုုိကေရစီႏွင့္လူအခြင့္ေရး ဟာလည္း တၿပိဳင္ထဲ ေလးစားလုုိက္နာရမည့္ အခ်ိန္ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ ဒီမုုိကေရစီရဲ႕ အႏွစ္သာရဟာ အမ်ားသေဘာဆႏၵပါ..
က်ေနာ္လက္လမ္းမွီေသာ က်ေနာ္တုုိ႔ ဘုုိးေဘးမ်ား မွတ္တမ္းတင္ေရးထားခဲ့တဲ့ ပုုရပုုိက္၊ စာေစာင္ေတြထဲက ဇဂၤလိန္းခႏၱီးနဲ႕ ဟုုမၼလင္းၿမိဳ႕ အေၾကာင္းေလးပါ ..
ဇဂၤလိန္း ခႏၱီးၿမိဳ႕ ေလး မျဖစ္ေပၚခင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ပါင္း (၇၀၀) ေက်ာ္က သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ တမ်ဳိးႏွင့္တမ်ဳိး နယ္ေျမသစ္ ခ်ဲ႕ထြင္ၾကရင္း အခ်င္းခ်င္း မသင့္မျမတ္မႈမ်ား အႀကိမ္ႀကိမ္စစ္ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ထုုိ႔ေၾကာင့္ မုုိးေကာင္း သွ်မ္းဘုုရင္မင္းျမတ္ (သွ်မ္းတုုိ႔က စ၀္ဖွမိန္းေကာင္း) ေစာစႏၵာ (သွ်မ္းတုုိ႔က စ၀္ဖွလုုံ မိန္းေကာင္း စ၀္စန္တာ) က နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္မႈအတြက္ ဟူးေကာင္းလြင္ျပင္တြင္ ယခင္က ေနထုုိင္ခဲ့ၾကေသာ အုုိက္တာချမန္ မ်ားကုုိတုုိက္ထုုတ္ၿပီး ခႏၱီးလုုံျပည္ႀကီးကုုိတည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ဟူးေကာင္းဆုုိေသာစကားမွာ ( မုုိင္းေကာင္း ဘုုရင္မင္းျမတ္ စည္ေတာ္ဗဟုုိေခါင္း လည့္ေသာအရပ္ ဟုုိ -သည္ ေခါင္း ေကာင္းသည္ စည္ စည္ေတာ္ဗဟုုိ ထားေသာအရပ္လုုိ႕ အဓိပၺါယ္ရပါသည္။
ဇဂၤလိန္း ခႏၱီးၿမိဳ႕ နင့္ ပတ္သက္၍ ဇဂၤလိန္း ခႏၱီးၿမိဳ႕သည္ က်ေနာ္တုုိ႔ ေဒသခံသွ်မ္းတုုိက နမ့္တာလုုံးဟုုေခၚေသာ ခ်င္းတြင္းျမစ္ အေရွ႕ဖက္ကမ္းတြင္ တည္ရွိၿပီး ခႏၱီးေစာ္ဘြားႀကီး နန္းစုုိက္ရာၿမိဳ႕ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၉၆ ခရာဇ္သကၠရာဇ္ ၁၇၈၁ ျမန္မာဘုုရင္ ဘုုိးေတာ္ဘုုရားလက္ထက္၌ ၀စ္ညီေခါင္ ေခါင္းေဆာင္သည့္ ခႏၱီးလုုံႀကိန္း သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္တစုုသည္ ခႏၱီးႀကီး (သွ်မ္းလုုိခႏၱီးလုုံ) ပူတာအုုိၿမိဳ႕ မေပၚေပါက္ခင္ ယင္းေဒသမွ ဆင္းလာၾကၿပီး ယခုုခႏၱီးၿမိဳ႕ေစတီေတာ္ တည္ရွိရာ ကုုန္းေတာ္ေနရာအနီးတြင္ ခႏၱီးၿမိဳ႕ဟုု တည္ေထာင္ၿပီး ေနထုုိင္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ ဘုုိးေတာ္ဘုုရားမွ စ၀္ညီေခါင္အား ခႏၱီး လုုံႀကိန္းသွ်မ္းအမ်ဳိးႏြယ္မ်ား အေျခစုုိက္ရာေဒသႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္နယ္ပယ္ကုုိ အပုုိင္းစားရန္ ေစာ္ဘြားအျဖစ္ အသိမွတ္ျပဳခဲ့သည္ဟုု ခႏၱီးၿမိဳ႕နယ္ မွတ္တမ္း စာမ်က္ႏွာ (၆ဂ) တြင္ေဖာ္ျပထားပါသည္။
ခႏၱီလူမ်ဳိးမ်ားသည္ မႈလဆင္းသက္လာရာ ပူတာအုုိေခၚ ခႏၱီလုုံသည္ ခႏၱီးႀကီးျဖစ္၍ ဇဂၤလိန္ ခႏၱီး ဟုုသွ်မ္းစကားျဖင့္ သတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚသည္ ဟုုဆုုိသည္။ ဇဂၤလိန္ ဟူေသာ မသံထြက္ကုုိမႈ ခႏၱီးႏွင့္ သွ်မ္းနီတုုိ႔ က ဆန္ကလိန္ဟုု အသံထြက္သည္။ ဆုုိလုုိသည္မွာ အငယ္ သုုိ႔မဟုုတ္ လက္နက္ႏုုိင္ငံငယ္ေလးဟုု ဓိပၺါယ္ရ၍ အထက္ပူတာအုုိေဒသတြင္ ခႏၱီးလုုံေခၚေသာ ခႏၱီးႀကီး ရွိေနတာေၾကာင့္ ဇဂၤလိန္ ခႏၱီး၊ ခႏၱီးငယ္ဟုု ေခၚဆုုိျခင္းျဖစ္သည္။ စာမ်က္ႏွာ၆၇ အရေဖၚျပရာတြင္ ဇဂၤလိန္း ခႏၱီးကုုိ အေခၚေနာက္ထပ္တမ်ဳိးမွာ ဇဂၤလိန္းအမည္သည္ ဇလုုပ္လူမ်ဳိး၏ စကားအရ မုုိးမခပင္၊ အဓိပၺါယ္ရ၍ မုုိးမခပင္ေပါက္ေရာေဒသ ခႏၱီးဟုုေခၚဆုုိျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားထားသည္ကုုိေတြ႕ရသည္။
ခႏၱီးၿမိဳ႕၏ ေနာက္ဆုုံး ေစာ္ဘြားႀကီး စ၀္ျမစိန္ သသည္ ၁. ၂. ၁၉၅၂ ခုုႏွစ္မွစ၍ ေစာ္ဘြား အာဏာကုုိ စြန္းလႊတ္ခဲ့ပါသည္။ ျမသိန္းတန္ေစတီေတာ္ႀကီး လည္းယေန႔တုုိင္ သက္ေသရွိေနပါသည္။
ခႏၱီးၿမိဳ႕တည္ေထာင္ခဲ့သည္ႏွင့္အမွ် အေရွ႕ဖက္မွ လုုံႀကိန္းက နမ့္တာလုုံး (ခ်င္းတြင္း) ျမစ္ရုုိးတေလ်ာက္ ရြာငယ္မ်ား တည္ေထာင္ၿပီး အမ်ားမျပား ေနထုုိင္လာခဲ့ၾကပါသည္။
မႏုုႆေက်ာ္၀င္း ေရးသားျပဳစုုသည္ ေနာက္ေအာ္ နာဂစာေစာင္၊ စာမ်က္ႏွာ (၇)၊ စာပုုိဒ္ (၃)တြင္ ဇဂၤလိန္း ခႏၱီးၿမိဳ႕ အပါ၀င္ ခ်င္းတြင္း ျမစ္ရုုိးတေလ်ာက္တြင္မႈကာ သွ်မ္းနီမ်ား ေနထုုိင္ၾကသည္ဟုုပါရွိပါသည္။ မည္သုုိ႔ပင္ရွိေစကာမႈ လူမ်ဳိးစုုတခုု အားနည္းေန လ်င္အျခားလူမ်ဳိးစုုမ်ား ၀င္ေရာက္ေနထုုိင္လာမည္မွာ သဘာ၀ပင္ျဖစ္သည္။ ဇဂၤလိန္ခႏၱီးၿမိဳ႕ မျဖစ္ေပၚမွီ အျခားလူမ်ဳိးမ်ားလည္း ရွိလ်င္လည္း ရွိႏုုိင္သည္ ေသျခာသည္ ေသျခာသည္တခုုေတာ့ ဇဂၤလိန္ခႏၱီးၿမိဳ႕ ကုုိ သွ်မ္းတုုိ႔တည္ခဲ့လုုိ႕ သွ်မ္းေစာ္ဘြားမ်ား ေနာက္ဆုုံး အာဏာစြန္႕ရခ်ိန္ထိ ေနထုုိင္ေၾကာင္း စာေပမွတ္တမ္းအရသိရသည္ ယေန႔တုုိင္လည္း သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးမ်ား အမ်ားဆုုံးေနထုုိင္ ေနၾကသည္ကုုိေလးေတြ႔ရပါသည္။
ေမာင္းခမ္းၿမိဳ႕ေလး
သွ်မ္းတုုိ႔ နမ့္တာလုုံးေခၚ ခ်င္းတြင္းျမစ္ကမ္းေပၚရွိ ေမာင္းခမ္းရြာ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ တင္ျပလုုိပါသည္။ ျပည္ထဲေရးႏွင့္ သာသနာေရး၀န္ႀကီးဌာန ဗဟုုိမွတ္ပုုံတင္အဖြဲ႕၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ထုုတ္ေ၀ထားသည့္ ၁၃၃၆ ခုုႏွစ္ ျပာသုုိလ ေ၀သာလီ (သွ်မ္းလုုိေ၀ဆာလီ) အာသံလူမ်ဳိးမ်ား ယခုု ေမာင္းခမ္းရြာ၏ ေတာင္ဖက္ (၁) မုုိင္ခန္႔အကြာရွိ ေခ်ာင္းေဘးတြင္တည္ေထာင္ေနခဲ့ၾကပါသည္။ တျဖည္းျဖည္း လူဦးေရတုုိးပြားျပားမ်ား လာေသာအခါ ၿမိဳ႕ငယ္ျဖစ္လာ၍ သွ်မ္းဘာသာျဖင့္ မုုိင္းႏြဲ႔ ဟုုေခၚဆုုိၾကပါသည္။ ထုုိ႔ေနာက္ မုုိင္းႏြဲ႔၏ ေျမာက္ဘက္ (၁)မုုိင္ေလာက္ အကြာရွိ ေျမကမႈႀကီးေနရာမွ ေရႊထြက္သျဖင့္ လည္းေကာင္း ေနရာသုုိ႔ ေျပာင္းေရြ႕ေနထုုိင္ၾကပါသည္။ လည္းေကာင္းေနရာကုုိ သွ်မ္းဘာသာအားျဖင့္ ေမာင္းခမ္း ဟုုေခၚသည္။ ေမာင္းသည္ - ေမာင္း၊ ခမ္းသည္ - ေရႊ ုုျဖစ္ေၾကာင္း ဦးဖုုိးအုုိ၏ ေျပာဆုုိခ်က္ကုုိ ေရးသားထားပါသည္။
သမုုိင္းထဲက ပိႏဲၷရိပ္ၿမိဳ႕
သမုုိင္းထဲက ပိႏဲၷရိပ္ၿမိဳ႕ ကေလးကေတာ့ သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုိ႔၏ ေနရာေဒသ တခုုျဖစ္သည့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ ယေန႔အခ်ိန္၌ ထင္ရွားေသာ ေဒသ တစ္ခုမွာ ဟုမၼလင္း (၈ႈင္းမ၊ဂ္,လ၊င္း) ျဖစ္သည္။
ဟံုး (၈ႈင္း) = ေညာင္(ဝါ)အရိပ္၊ မလင္း (မ၊ဂ္,လ၊င္း) ပိႏဲၷ ဟူေသာ အဓိပၸါယ္ျဖင့္ အဓိကရ ေပါက္ေနသည့္ ေညာင္ ပိႏဲၷပင္ႀကီးကုိ အစဲြျပဳ၍ (၈ႈင္းမ၊ဂ္,လ၊င္း) ဟုန္းမလင္း ဟု ေဒသခံ သွ်မ္းတုိ႔ မွည့္ေခၚထားသည္။ သွ်မ္းရြာငယ္ တစ္ရြာအျဖစ္ စတင္ခဲ့ေသာ ၿမိဳ႕ျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္ “ဟုမၼလင္းအစ ေခါင္ခမ္းက” ဟု ဆုိရ ေလာက္ေအာင္ “ေခါင္ ခမ္း” ေက်းရြာအုပ္စု၀င္ျဖစ္၍ မုိးညွင္းေခတ္ဦးကပင္ ရွိခဲ့သည္။ ယေန႔တုုိင္ သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးမ်ား အမ်ားဆုုံးေနထုုိင္ၾကသည္ဟုုေဖၚျပသည္။
သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ဗုု ဒၶဘာသာကုုိသက္၀င္ ယုုံၾကည္သူမ်ား ျဖစ္သည့္ အေလွ်ာက္ ေရာင့္ရဲ တင္းတိမ္ ေအးေအးလူလူ ေနထုုိင္လုုိ စိတ္သေဘာ ရွိသူမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့ႏုုိင္ငံ သမုုိင္းကုုိေရးလွ်င္ သွ်မ္းမပါလုုိ႔ မပါ။
ေဒသခံ သွ်မ္းနီ အဖုုိးအဖြားမ်ားရဲ႕ ဒီရုုိးရာအ၀တ္အစားဟာကုုလားျဖဴမ်ား မေရာက္ခင္ထဲကျဖစ္သည္။
ဆက္္လက္ၿပီး
အဂၤလိပ္ ကုုိလုုိနီ ကုုလာျဖဴမ်ားသည္ ျမန္မာႏုုိင္ငံအား သိမ္းပုုိက္ၿပီးေနာက္ ေတာင္ေပၚနဂအမ်ဳိးသား နယ္ေျမမ်ားကုုိ 1896 ခုုႏွစ္ ခ်င္းေတာင္တန္း ဥပေဒ ( The Chin Hills Regulation 1986 ) ထုုတ္ျပန္ ေၾကညာအုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၿပီး ေသာင္သြပ္ႏွင့္ ခႏၱီးေစာ္ဘြားနယ္အား (The Hsawnghusup and Singkling Khamti Aet , 1926 ) ေသာင္သြပ္ႏွင့္ ဇဂၤလိန္း ခႏၱီးဥပေဒ ေၾကညာထုုတ္ျပန္၍ အုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။
အဂၤလိပ္ ကုုိလုုိနီကုုလာျဖဴမ်ားသည္ ခႏၱီးေစာ္ဘြားနယ္အား အထက္ခ်င္းတြင္းခရုုိင္မွ ခြဲ၍ ေတာင္ေပၚ ေဒသအပါ၀င္ နာဂေတာင္တန္းခရုုိင္အျဖစ္ 1939 ခုု၊ ဒီဇင္ဘာလ (၁၆) ရက္ေန႔တြင္ စတင္ဖြဲ႕စည္း အုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ပါသည္။အဂၤလိပ္ ကုုိလုုိနီ ကုုလာျဖဴမ်ားသည္ ျမန္မာႏုုိင္ငံအား သိမ္းပုုိက္ၿပီးေနာက္ ေတာင္ေပၚနဂ အမ်ဳိးသား နယ္ေျမမ်ားကုုိ 1896 ခုုႏွစ္ ခ်င္းေတာင္တန္း ဥပေဒ ( The Chin Hills Regulation 1986 ) ထုုတ္ျပန္ ေၾကညာအုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၿပီး ေသာင္သြပ္ႏွင့္ ခႏၱီးေစာ္ဘြားနယ္အား (The Hsawnghusup and Singkling Khamti Aet , 1926 ) ေသာင္သြပ္ႏွင့္ ဇဂၤလိန္း ခႏၱီးဥပေဒ ေၾကညာထုုတ္ျပန္၍ အုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။
အဂၤလိပ္ ကုုိလုုိနီကုုလာျဖဴမ်ားသည္ ခႏၱီးေစာ္ဘြားနယ္အား အထက္ခ်င္းတြင္းခရုုိင္မွ ခြဲ၍ ေတာင္ေပၚ ေဒသအပါ၀င္ နာဂေတာင္တန္းခရုုိင္အျဖစ္ 1939 ခုု၊ ဒီဇင္ဘာလ (၁၆) ရက္ေန႔တြင္ စတင္ဖြဲ႕စည္း အုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ပါသည္။
1952- ခုုႏွစ္ ႏုုိ၀င္ဘာလ (၁)ရက္ေန႔မွ စ၍ ခႏၱီးေစာ္ဘြား ေစာ၀္ျမစိန္သည္ ေစာ္ဘြားအာဏာကုုိ စြန္႔လြတ္ခဲ့ရသည္။ 1952- ခုုႏွစ္ ႏုုိ၀င္ဘာ (၃၀)ရက္ေန႔မွစ၍ အာဏာစြန္႔ လြတ္ေၾကာင္းသိရွိရပါသည္။
က်ေနာ္တုုိ႔ ေဒသခံ သွ်မ္းမ်ားသည္လည္း သွ်မ္းဆုုိလွ်င္နီနီျပာျပာ၀ါ၀ါ သွ်မ္းတမ်ဳိးထဲရွိသည္ဟုု လက္ခံသူမ်ား ပင္ျဖစ္သည္။ တုုိ႕ေပမဲ့ က်ေနာ္တုုိ႔ ငယ္စဥ္ေက်ာင္းေနတုုန္းအခါမွာ တာ၀န္က် ၀န္းထမ္းသား သမီးမ်ား ေျပာင့္ေရြ ႕ေရာက္လာပါသည္ ဘာလူမ်ဳိးလည္းဟုုေမးရင္ သွ်မ္းလုုိ႔ေျပာလုုိက္ရင္ ဘာေၾကာင့္ကခ်င္ျပည္မွာ ေရာက္ေနတာလည္း သွ်မ္းျပည္နယ္မွာမေနဘူးလား ဒီမွာေမြးသာလား မိဘေတြကေရာ ဘယ္ဇာတိလည္း စသည္ျဖင့္ ေမးခြန္းေပါင္းစုုံ၍ ဘယ္ကစလုုိ႔ ဘယ္ကေျဖရမွန္းမသိပါ။
က်ေနာ္နည္းနည္း နားလည္သိတတ္လာေသာ အခါ က်ေနာ္တုုိ႔ ေက်ာင္းမွာသင္ခဲ့ရတဲ့ ေက်ာင္းသင္ခန္းစာ ထဲက သမုုိင္းဟာ အတုုႀကီးပါလား၊ ျပည္ေထာင္စုုႀကီးကေရာ,,, ယေန႔ျပည္နယ္ေတြကေရာ ,,,, တုုိင္းေတြကေရာ,,,,
ျမန္မာႏိုုင္ငံေတာ္ႀကီးကုုိ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုု စႏွစ္ျဖင့္ ခ်ီတက္လုုိၾကေသာ တုုိင္းရင္းသား ညီအကုုိေမာင္နမ မ်ားသည္ ဒီမုုိကေရစီနဲ႕ လူအခြင့္ေရးကုုိ ေလးစားလုုိက္နာ ယုုံၾကည္ၾကမည္ဟုု ေမ်ာ္လင့္ရင္း ဒီမုုိကေရစီ၏ အႏွစ္သာရဟာမ်ားအတြက္ စစ္မွန္ေသာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ ဆုုံးျဖတ္ အုုပ္ခ်ဳပ္ပုုိင္ခြင့္မ်ားရွိၾကပါေစလုုိ႕ ဆုုေတာင္းရင္း.... ခ်စ္ေသာစာဖတ္ ပရိတ္သတ္မ်ားအား ေလးစားလ်က္ က်ားေပါက္
