ေနာင္တြင္ အာဟုမ္ သွ်မ္းမ်ားဟု ေခၚတြင္ခဲ့သည္။ အျခားခဲြထြက္မ်ဳိးႏြယ္စုကုိ တုိင္းဖတ္ (တဲးဎေ၊တ္) (တဲးဎေ၊တ္,) ”ခဲြထြက္ သြားေသာသွ်မ္းမ်ား”ဟု ေခၚတြင္ခဲ့သည္။ ယေန႔တုိင္ “တိဘက္”ဟု အမည္တြင္က်န္ရစ္ခဲ့ေလသည္။
ျဗဟၼပုတၱရျမစ္၀ွမ္း အတုိင္း စုန္ဆင္းလာေသာ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ာသည္ ကၽြန္းပင္ထူထပ္ရာေနရာသုိ႔ ေရာက္ရွိ လာၾကၿပီး ထုိကၽြန္းေတာမ်ားကုိ ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္း၍ အေျခခ်ေနထုိင္ၾကသည္။ (သ၊ဂ့္) = ကၽြန္း၊ (တီ)= ခုတ္ ထြင္သည္၊ (ယဳ.)= ဖ်က္သည္ ဟူေသာစကားလံုးသံုးလံုးကုိ ေပါင္းစပ္ထားသည့္ (သ၊ဂ့္တီယဳ.) (သဂ္းတီ,ယဳ.) ဟူေသာစကားသည္ “ကၽြန္းေတာကုိ ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းသည့္ေနရာ” ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။
ဤေ၀ါဟာရမွ ေနာင္ တြင္ ဆာဒိယ ဟု တြင္က်န္ရစ္ခဲ့ၿပီး ထုိမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားကုိလည္း သာကီယ မ်ားဟု ေခၚေ၀ ၚခဲ့ၾကဟန္ရွိသည္။
ညင္သာစြာ စီးဆင္းေနေသာေခ်ာင္းႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ သဘာ၀အေနအထား သာယာၾကည္ႏူးဖြယ္ ရွိ သည့္ ေဒသတစ္ခုသုိ႔ ေရာက္ရွိသြားၾကေသာ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားမွ ေဟြ (၈ွဴရ၁္,) (၈ွဴရ၁္;) = ေခ်ာင္း၊ သာလီ (သဳ, လီ) = သာယာၾကည္ႏူးဖြယ္ေကာင္းသည္” ဟူေသာ အဓိပၸါယ္ျဖင့္ ေ၀သာလီ (၈ွဴရ၁္,သဳ,လီ) ဟု အမည္ျပဳကာ အေျခခ်ေနထုိင္ခ့ဲၾကျပန္သည္။
ဟူးေကာင္းလြင္ျပင္သုိ႔ ၀င္ေရာက္အေျခခ်ခဲ့ေသာ သွ်မ္းတုိ႔ထဲမွ အခ်ဳိ႕သည္လည္း ျဗဟၼၼပုတၱရျမစ္ကုိ ေက်ာ္ျဖတ္ကာ ဆာဒိယနယ္အတြင္းသုိ႔ ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ အာသံေဒသ တစ္ေလွ်ာက္ (အရွာရွ္နာ ပရာတက္ရွ္) ႏွင့္ တိဘက္ေဒသအထိ အေျခခ်ခဲ့ၾကေသာ မ်ဳိး ႏြယ္စုမ်ားတြင္ ခႏီၲး၊ ခမ္းယန္း၊ တူရုမ္း) ဒူးအုိင္း၊ ဖာက်ယ္ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား ပါ၀င္သည္။ သူတုိ႔သည္ လူမ်ားစုျဖစ္၍ ေဒသခံလူနည္းစုတုိ႔အေပၚ လႊမ္းမုိးကာ ေဒသခံတုိ႔၏ အရွင္သခင္မ်ား ျဖစ္လာၿပီး၊ ေဒသခံတုိ႔မွာ သူတုိ႔၏ အေစ အပါးမ်ား အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိသြားရသည္။
AD- 754 လန္႔ေက်ာက္ေခတ္ (နန္ေခ်ာင္) လန္႔ေက်ာက္ဘုုရင္ ခြန္လူဖုုန္ လက္ထက္ သွ်မ္းတုုိ႔ရွိရာေဒသ မ်ားကုုိ လုုိက္လန္စည္းရုံးကာ ျမန္မာေျမာက္ပုုိင္း တခုုလုုံးအပါ၀င္ လယ္ပုုိင္း မႈံရြာ၊ မေကြးႏွင့္ အာဟုုမ္ေခၚ အာသံေဒသ တုုိ႔ထိေအာင္ စည္းရုုံးသိမ္းတြင္းႏုိင္ခဲပါသည္။
AD- 1228 တြင္ ေမာ၀္ႏွိင္ငံေတာ္မွ ဆူကာဖုုန္ဟာ (Sukaphaa ) ဆုုိေသာ သွ်မ္းမင္းတပါးသည္ အာသံရွိ မုုိရာနက္ အမ်ဳိးႏြယ္မ်ား (Moranis) ႏွင့္ ဘုုိရာဟစ္ (Borahis) အမ်ဳိးအႏြယ္တုုိ႔ကုုိ ေပါင္းစပ္က အာဟုုန္ဆုုိေသာ(Ahoms) သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ ႏုုိင္ငံေတာ္အျဖစ္ တည္ေထာင္ကာ အုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၎၊ ေဆကာဖုုန္ဟာ သွ်မ္း မ်ဳိးဆက္မ်ားသည္ ေနာက္ပုုိင္း၌ ဆူဟန္ေမာင္း (Suhungmung) အမည္သုုိ႔ ေျပာင္းဆုုိခဲ့ရာမွ ေနာက္ပုုိင္း ဟိႏ ၵဴ အမည္ျဖစ္ေသာ ဆြာဂါနာရာယန္ (Swarga NaraYan) ဆုုိသည့္ မင္းဆက္ အမည္သုုိ႔ေျပာင္းကာ 1826 ထိ အုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။AD-1311 -1364 မုိင္းေမာ၀္ ဧကရာဇ္ ခြန္ေဆခန္ဖွ (သူိ၀္ႏ၊ခေ္,ငေဳ.)လက္ထက္ AD- 1320 တြင္ မုိးေကာင္း၌ ၄င္းညီေတာ္ ခြန္ဆမ္လံု (ႏုခေ္သ၊မ္လူင္း/ႏုခေ္သ၊မ္လူင္) အုပ္ခ်ဳပ္၏။ ခြန္ဆမ္လံုသည္ စစ္သူႀကီး မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ေတာ၀္ဖေလာ၊ ေတာ၀္သုိ၀္ယင္း၊ ေတာ၀္ဟန္ကုိင္တုိ႔ႏွင့္ အတူ မာဂဓနယ္သုိ႔ စစ္ခ်ီခဲ့ဖူးခဲ့၏။ မဏိပူရ အာသံတုိ႔ကုိ စည္းရုုံးသိမ္းသြင္းၿပီး သည္။ သလႅာ၀တီ အထက္ပုိင္းႏွင့္ ဥရု၀န္းက်င္ေဒသ သွ်မ္ၿမိဳ႕ ရြာမ်ားတြင္ တပ္ခ်ၿပီး ကင္းၿမိဳ႕ ကင္းရြာ (၁၅)ရြာကုိ တည္ထားခဲ့သည္။
AD- 1786 - ေနာက္ပုုိင္း ခႏၱီးလုုံေဒသ (ပူတာအုုိ) နယ္တြင္ရွိေသာ လုုံးက်ိန္းႏွင့္ လုုပ္ခြန္တုုိ႔ မသင့္ျမတ္ျဖစ္ရာမွ လုုံးက်ိန္းမ်ဳိးႏြယ္စုုမ်ားသည္ အာသံသွ်မ္းမ်ားရွိရာသုုိ႔ ေျပာင္းေရြ႕သြားခဲ့ၾကသည္။
အာဟုုန္ေခၚ အာသံသွ်မ္္းႏုုိင္ငံသည္ ျမန္မာမင္းမ်ား လက္ေအာင္ခံထက္ သွ်မ္းမင္းမ်ား လက္ေအာက္ခံ အုုပ္စုုိးသည္ ကမ်ားသည္။
AD-1816 ဘုိးေတာ္ဘုရား လက္ထက္မွာ မဏိပူရ၌ သားေတာ္အႀကီး ေခ်ာဂ်စ္ဆင္း (မဟာရာဇာ) နဲ႔ သားငယ္ မာဂ်စ္ဆင္း (ဇူပရာဇာ) တုိ႔ ထီးနန္းဆက္ခံေရး အ႐ႈပ္အေထြး ျဖစ္လာၿပီး နန္းလုၾကရာတြင္ မာဂ်စ္ဆင္းက ျမန္မာမင္းထံ ခိုလႈံ အကူအညီ ေတာင္းရာမွ မဏိပူရႏွင့္ တိုက္ပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့ရသည္။ စစ္သူႀကီး မဟာဗႏၶဳလသည္ အာသံတုုိ႔ ၀င္ေရာက္ သိမ္းပုုိက္သည္။
AD-1835 ခန္႔တြင္ အဂၤလိပ္အစုိးရက အာသံရွိ သွ်မ္းအႀကီးအကဲတုိ႔ ကုိ ရာထူးရုတ္သိမ္း၍ အာသံမွ ေမာင္းထုတ္ခဲ့သည္။ သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္စုႏွင့္ အဂၤလိပ္ အစုိးတပ္မ်ားသည္ အာသံ၊ ဆာဒိယနယ္ တစ္၀ုိက္တြင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ တုိက္ ပဲြျဖစ္ပြား ခဲ့ၾကသည္။ သွ်မ္းတုိ႔သည္ ေတာေတာင္ထဲတြင္ ခုိလႈံပုန္းေအာင္းရင္း အစြမ္းကုန္ ခုခံခဲ့ၾကသည္။
AD-1839 တြင္ အဂၤလိပ္တပ္မွ ကာနယ္၀ႈိက္ဆုိသူ က်ဆံုးေၾကာင္း မွတ္တမ္းရွိသည္။ ေနာက္ပုိင္းတြင္ လက္နက္အင္အား မမွ်သျဖင့္ သွ်မ္းတုိ႔တိမ္းေရွာင္ခဲ့ရသည္။ ၿဗိတိသွ်အစုိးရက သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားကုိ အာသံႏွင့္ ေ၀းရာသုိ႔ ေမာင္း ထုတ္ခဲ့ၿပီး ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္ေစခဲ့သည္။
ထုိမ်ုိးႏြယ္စုမ်ား ေနထုိင္သည့္ေနရာတြင္ ဒုတိယကမ ၻာစစ္ကာလအတြင္း ေဖာက္လုပ္ေသာ လီဒိုလမ္းမႀကီး (Steelwell Road) ကျဖတ္သန္းခဲ့သည္။ ထုိလမ္းေဖာက္လုပ္စဥ္က ကာနီ (ဘိန္း)ျဖင့္ ယဥ္ပါးေအာင္ ျပဳၿပီး ခုိင္းေစခဲ့သျဖင့္ ထုိမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားမွာ ဘိန္း၏ ေက်းကၽြန္ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ဘိန္းစားသံုးမႈကုိ မိရုိးဖလာယဥ္ေက်းမႈ တစ္ရပ္အျဖစ္ စဲြစဲြၿမဲၿမဲ လက္ခံက်င့္သံုးလာေတာ့သည္။
ထုိ႔ျပင္ အျခားေသာ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား၏ ၀ါးၿမိဳမႈကုိပါ ခံလာရသျဖင့္ (Civilization) မ်ဳိးႏြယ္စုႀကီးတစ္ခု အ ေနမွ (Sub Clan) လူမ်ဳိးငယ္ တစ္စုအသြင္သုိ႔ ေရာက္ရွိၾကရေတာ့သည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ဘာသာစကား၊ ဆင္ ယင္ထံုးဖဲြ႕မႈ၊ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားပါ ပ်က္စီးခဲ့ရၿပီး မ်ဳိးသုဥ္းေတာ့မည့္ မ်ဳိးႏြယ္စုဟု ကင္ပြန္းတပ္ရ ေလာက္ေအာင္ ၀မ္းနဲဖြယ္ ေတြ႕ ျမင္ရေၾကာင္း “ The vanishing tribes ” ဟူေသာ ေဆာင္းပါးျဖင့္ “ခရစ္ခ်နာဒက္” က အိႏိၵယ အေရွ႕ေျမာက္စာေစာင္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးေလသည္။
သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္စု မ်ားဟူးေကာင္းလြင္ျပင္မွ နယ္ေျမသစ္ရွာေဖြရင္း ျဗဟၼပုတၲရျမစ္၀ွမ္း၊ အာသံ၊ ဆာဒိယ၊ ေ၀သာလီ၊ တိဘက္ တုိင္ေအာင္ ေရာက္ရွိသြားေသာ သွ်မ္းမ်ားသည္လည္း ရွိသည္။
အာသံေဒသ (အရပ္ရွ္နာပရာတက္ရွ္)ႏွင့္ မဏိပူရ၊ တိဘက္ေဒသမ်ားတြင္
ဖာက်ယ္သွ်မ္း
အုိက္တြမ္သွ်မ္း
ခမ္းယန္းသွ်မ္း
ေကာသလသွ်မ္း စသည့္ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား ယေန႔တုိင္ ေနထုိင္လ်က္ရွိသည္ကုိ ေတြ႕ရသည္။
ထုုတ္ႏုုတ္ - စုိင္းေဆးႏြမ္ (ဟုမၼလင္း)
- ေစာႏြဲ႔ဆားေသာ (ပူတာအုုိ)
- Dwipanjit's Blog
တုုိင္းအာဟုုမ္ သီခ်င္းေလးျမည္းၾကည့္ၾကပါဦး
ခ်စ္ေသာ စာဖတ္ပရိသတ္ႀကီးအား အစဥ္သျဖင့္ ေလးစားလွ်က္
